[Lý thuyết C]Giáo trình C Aptech [Elementary Programming With C]

Bài 1 : Những khái niệm cơ bản về ngôn ngữ C

Giới thiệu:

- Ngày nay, khoa học máy tính thâm nhập vào mọi lĩnh vực. Tự động hóa hiện đang là nghành chủ chốt điều hướng sự phát triển thế giới. Bất cứ nghành nghề nào cũng cần phải hiểu biết ít nhiều về Công nghệ Thông tin và lập trình nói chung. Cụ thể, C là một ngôn ngữ lập trình cấp cao mà mọi lập trình viên cần phải biết. Vì thế, trong giáo trình này, chúng ta sẽ nghiên cứu chi tiết cấu trúc ngôn ngữ C. Đầu tiên chúng ta tìm hiểu sự khác nhau của những khái niệm: Lệnh (Command), Chương trình (Program) và phần mềm (Software).

1 Ra lênh cho máy tính làm việc

- Khi một máy tính được khởi động, nó sẽ tự động thực thi một số tiến trình và xuất kết quả ra màn hình. Điều này diễn ra như thế nào? Câu trả lời đơn giản là nhờ vào Hệ điều hành cài đặt bên trong máy tính. Hệ điều hành (operating system) được xem như phần mềm hệ thống. Phần mềm này khởi động máy tính và thiết lập các thông số ban đầu trước khi chuyển giao quyền cho người dùng. Để làm điều đó, hệ điều hành phải được cấu tạo từ một tập hợp các chương trình. Mọi chương trình đều cố gắng đưa ra lời giải cho một hay nhiều vài toán nào đó. Mọi chương trình cố gắng giải quyết một bài toán cụ thể. Một nhóm lệnh tạo thành một chương trình, một nhóm chương trình tạo thành phần mêm
- Sơ đồ mối quan hệ giữa 3 khái niệm : câu lênh, chương trình và phần mềm



2 Ngôn ngữ C

- Giới thiệu xuât xứ của ngôn ngữ C, cái này có lẽ không quan trọng bỏ qua, ai thích tự tìm hiểu nha

3 Cấu trúc chương trình C

- C có một số từ khóa, chính xác là 32. Những từ khóa này kết hợp với cú pháp của C hình thành ngôn ngữ C. Nhưng nhiều trình biên dịch cho C đã thêm vào những từ khóa dùng cho viêc tổ chức bộ nhớ ở những giai đoạn xử lý nhất định.
- Vài quy tắc khi lập trình C như sau :
+ Tất cả các từ khóa là chữ thường.
+ Đoạn mã trong chương trình C có phân biệt chữ hoa và chữ thường.
+ Từ khóa không thể dùng cho mục đích khác như đặt tên biến (variable name) hoặc tên hàm (function).
+ Hàm main() luôn là hàm đầu tiên được gọi đến khi một chương trình bắt đầu chạy.

a. Định nghĩa hàm trong C

- Chương trình C được chia thành từng đơn vị gọi là hàm. Tên của hàm luôn được theo sau bằng cặp "(" và ")". Trong dấu ngoặc đơn có thể có hay không có những tham số (parameters)

b. Dấu phân cách (Delimiter)

- Sau định nghĩa hàm sẽ là dấu mở ngoặc xoắn "{". Nó thông báo điểm bắt đầu của hàm. Tương tự, dấu ngoặc xoắn đóng "}" sau cậu lênh cuối trong hàm sẽ chỉ ra điểm kết thúc của hàm. Khối dấu "{" và "}" còn dùng để bao quanh các đoạn mã lênh ở các câu lênh vòng lặp và rẽ nhánh.

c. Dấu kêt thúc câu lệnh (Terminator)

- Kết thúc mỗi câu lênh trong C luôn phải là dấu chấm phẩy ";".

d. Dòng chú thích (Comment)

- Trong C cho phép bạn viết những dòng chú thích và nó được đặt trong cặp dấu "/*" và "*/"

e. Thư viện C (Library)

- Tất cả các trình biên dịch C đều chức một thư viện hàm chuẩn dùng cho những tác vụ chung. Khi lập trình các hàm trong thư viện sẽ được dùng cho nhiều loại tác vụ khác nhau. Một hàm có thể được viết bởi lập trình viên và đặt trong thư viện để tái xử dụng cho nhiều chương trình khác nhau.

4. Biên dịch và thực thi một chương trình (Compiling and Running)

- Các bước thực hiện :
+ Soạn thảo và xử lý từ : dùng một chương trình xử lý văn bản đơn giản để làm, thường thì trình biên dịch có tích hợp sẵn luôn cho ta.
+ Mã nguồn : chính là đoạn văn bản mà lập trình viên viết ra, nó là đầu vào của trình biên dịch.
+ Bộ tiền xử lý C : bộ tiền xử lý C khai triển các chỉ thị tiền biên dịch và đưa ra kết quả. Nó gọi là mã nguồn mở rộng, sau đó nó sẽ chuyển qua cho trình biên dịch.
+ Trình biên dịch C :chương trình sẽ biên dịch mã nguồn mở rộng ở bộ tiền xử lý C.
+ Bộ liên kết : khi biên dịch một trình lớn trình biên dịch sẽ xử lý từ cái và liên kết lại với nhau để cho ra mã thực thi (chính là chương trình đã lập trình xong)
+ Bộ nạp (Loader) : mã thực thi sẽ được thi hành bới bộ nạp của hệ thống.
- Sơ đồ chi tiết : Biện dich và thưc thi một chương trình.



5. Các bước lập trình giải quyết vấn đề

- Chính la giải thuật đó, tìm hiểu thêm trong diễn đàn nha

6. Mã giả (pseudo code)

- Tóm lược ngắn gọn thế này nha, mã giả không phải là mã thật. Nó được viết trên giấy để trình bày giải thuật của lập trình viên. Có thể nói nôm là nó là ngôn ngữ trung để trình bảy giải thuật. Nó thường được viết bằng một số từ ngữ tiếng anh thông dụng như (BEGIN, END, DISPLAY, DO, WHILE, FOR, IF, ELSE, ...)

7. Lưu đồ (Flowcharts)

- Cũng tương tự như mã giả nhưng thay vì trình bày bằng văn bản, ở đây ta trình bày theo các hình vẽ được quy đinh sẵn. Cùng với các ký hiệu riếng chuyên cho việc vẽ lưu đồ giải thuật lập trình.

- Một số hình vẽ lưu đồ : Sẽ cập nhập ảnh sau



Kết thúc bài 1


Bài tập tự làm

1. Viết chương trình mã giả và vẽ một lưu đồ để nhập một giá trị là độ *C (Celsius) và chuyển nó sang độ *F (Fahrenheit)
[Hướng dẫn C/5 = (F-32)/9]
2. Viết một đoạn mã giả và vẽ lưu đồ để nhập điểm của một sinh viên cho các môn : vật lý, hóa học và sinh học. Sau đó hiển thị điểm trung bình của tổng điểm này...